التهاب مفصل پا از روش‌های تشخیصی تا درمان‌های پزشکی
التهاب مفصل پا به دلیل بیماری‌های التهابی مانند آرتروز نسبت به سایر مفاصل بدن، بیشتر شایع است. التهاب مفصلی یا آرتریت یک بیماری است که روی مفصل‌ها، بافت‌های پیرامون مفاصل و بافت‌های همبند اثر می‌گذارد. این درگیری در مفاصل گاهی به روماتیسم مفصلی منجر شده که شایع‌ترین آن‌ها آرتروز است. از دیگر التهابات مفصلی می‌توانیم به نقرس، فیبرومیالژیا و روماتوئید اشاره کنیم. این نوع بیماری‌ها باعث التهاب مفصل پا در قسمت زانو، مچ، لگن و دیگر قسمت‌ها بدن خواهند شد.
باید گفت که التهاب مفصل پا می‌توان ناتوان‌کننده و بسیار دردناک باشد. در این مقاله از مجله پزشکی مسیر به بررسی علل، علائم، درمان التهاب مفصل پا می‌پردازیم، با ما همراه باشید:
التهاب مفصل پا چیست؟
یکی از قسمت‌هایی از بدن که مفاصل زیادی دارد پاها هستند. این مفاصل در بین استخوان‌های لگن، زانو، انگشتان و مچ پا قرار دارند. باید گفت که التهاب مفصل پا یکی از شایع‌ترین نمونه‌های آرتریت یا آرتروز است. این بیماری سبب درد بسیار زیادی شده که گاهی غیر قابل تحمل خواهد شد. التهاب مفصل پا از جمله بیماری‌ها و اختلالات بافت همبند است که در دسته اختلالات عضلانی استخوانی جای دارد.
انواع التهابات مفصلی و دلایل آن
این التهابات به دلایل مختلفی ایجاد و به چند دسته تقسیم می‌شوند.
- استئوآرتریت: در این بیماری تخریب مفاصل، مهره‌ها و دیسک‌ها ایجاد می‌شود. این تخریب‌ها به دلیل ساییدگی بین استخوان‌ها و مهره‌ها بوده و به مرور زمان باعث شکسته شدن قطعات ریز استخوان و شناور شدن آن‌ها در مایع سینوویال خواهد شد. سینوویال مایع غلیظی است که مفاصل را روان و به حرکت نرم آن‌ها کمک می‌کند
- آرتریت روماتوئید: در این بیماری سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پوشش مفاصل حمله کرده و آن‌ها را تخریب می‌کند. این بیماری اغلب با تخریب مفاصل کوچک دست و پا شروع می‌شود و کم کم با پیشرفت بیماری به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد
- اسپوندیلو آرتریت: این بیماری به دو صورت پسوریاتیک و اسپوندیلیت انکیلوزان وجود دارد که از دسته بیماری های خود ایمنی به شمار می‌رود. این بیماری روی مفاصل و اندام‌ها در محل رباط‌ها و تاندون‌ها اثر می‌گذارد
گفتنی است که در بین هر شش شخصی که به استئوآرتریت مبتلا هستند، یک نفر آن‌ها بالای 50 سال دارد. همچنین آرتریت خود ایمنی بیش از 90درصد بیماران این دسته را تشکیل می‌دهد.
انواع التهابات مفصلی در قسمت‌های مختلف بدن
همان‌طور که گفته شد در قسمت پاها تعداد زیادی مفصل وجود دارد که همه به گونه‌ای تحمل‌کننده وزن بدن هستند و به دلیل فعالیت‌های روزانه فشار زیادی تحمل می‌کنند. در ادامه با انواع مختلف التهابات مفصلی در پا آشنا می‌شوید:
التهاب مفصل پا در قسمت انگشت شصت
اولین مفصلی که درگیر استئوآرتریت می‌شود مفصل متاتارسوفالانژیال (MTP) یا همان مفصل انگشت پا است.
آرتریت پسوریاتیک (PsA) روی انگشتان پا اثر می‌گذارد و باعث تورم سوسیس مانند به نام داکتیلیت (dactylitis) در این ناحیه خواهد شد. همچنین آرتریت پسوریاتیک اغلب با التهاب مفصل‌ها و چسبندگی محل‌های اتصال تاندون‌ها و رباط‌های بین استخوان‌ها همراه است.
این بیماری در پاها معمولا به صورت التهاب کف پا، التهاب نوار بافتی که استخوان پاشنه پا را به انگشتان پا متصل می‌کند و همچنین برآمدگی‌های استخوانی که به عنوان خار استخوانی شناخته می‌شوند، ظاهر می‌شود که در صورت فشار یا مالش روی استخوان‌های دیگر یا مالش دادن آن‌ها می‌توان باعث درد شد. بافت‌های نرم اسپوندیلیت انکیلوزان نیز باعث ایجاد تخریب در مفاصل مانند التهاب کف پا و درد در تاندون آشیل می‌شوند.
التهاب مفصل مچ پا
اغلب قسمت میانی پا و مچ پا دچار آرتریت یا دردهای التهاب مفصلی می‌شوند. این بیماری معمولا از نوع روماتوئید است و در هر دو پا و مفاصل یکسان رخ می‌دهد.
التهاب مفصل زانو
یکی دیگر از شایع‌ترین التهابات مفصلی، التهاب مفصل زانو است. در این قسمت معمولا آرتریت‌هایی با درد و عوارض زیاد به وجود می‌آید که تحرک و فعالیت روزانه را برای شخص دردآور خواهد کرد. علت التهابات مفصلی زانو بیشتر به دلیل افزایش سن، اضافه وزن بالا و انجام حرکت‌های ورزشی نادرست است.
التهاب مفصل ران و لگن
التهاب مفصل پا در قسمت ران و لگن به دلیل ساییدگی و فرسایش که در نهایت به التهاب غضروف محافظ ران و آسیب به آن ناحیه ایجاد می‌شود. آرتریت در این ناحیه با دردهای مزمنی همراه است.
علل ایجاد التهاب مفصل پا چیست؟
از علت‌های ایجاد التهاب در مفاصل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- افزایش سن
- صدمه و آسیب در اثر حادثه
- گردش خون ضعیف
- آسیب عصبی
- بیماری‌های بافت همبند
- انواع آرتروزها
- سبک زندگی نادرست
- استفاده طولانی مدت از کفش‌های نامناسب
علائم التهاب مفصل پا چیست؟
در دوره‌های ابتدایی ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی یا آرتریت فرد متوجه علائم و عارضه نمی‌شود. علائم التهاب مفصل پا رفته رفته ظاهر شده و بیشتر خواهد شد و علائم آن شامل موارد زیر است:
- در ناحیه اتصال استخوان‌ها و مفاصل دردهای مزمن ایجاد می‌شود
- رفته رفته شدت درد افزایش پیدا می‌کند
- احساس سفتی و خشکی در مفاصل در زمان بیدار شدن از خواب یا برای مدتی که فرد استراحت کرده و فعالیت نداشته
- کاهش دامنه حرکتی در فرد
- خستگی و ضعف عضلات
- با انجام برخی فعالیت‌ها درد در آن ناحیه بیشتر می‌شود
- پوست در ناحیه‌ای که فرد درد دارد تغییر می‌کند (کبودی)
- قرمزی و تورم در آن قسمت ایجاد می‌شود
- تب و لرز
- با انجام فعالیت‌های روزانه فرد احساس ساییدگی و شنیدن صدا می‌کند
التهاب مفصل پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برخی از دردهای پا می‌توانند بیشتر از یک مشکل کوتاه مدت باشند. اگر با انجام راهکارهایی که از پیشرفت آرتریت جلوگیری می‌کند نتوانستید درد خود را کاهش دهید حتما به پزشک مراجعه کنید.
در موارد زیر باید با پزشک صحبت کنید:
- درد در چند روز اول بهبود پیدا نکرد
- درد بدتر شد
- پس از دو هفته خودمراقبتی همچنان مشکل و درد در ناحیه وجود داشته باشد
- ایجاد زخم‌هایی که خوب نمی‌شوند
- رنگ پوست تغییر کرده باشد (آبی تیره یا سیاه)
- پا تغییر شکل داده یا متورم شده باشد
- فرد تب داشته باشد یا احساس گرما و لرز کند
- ناحیه درد قرمز، گرم یا متورم باشد (ممکن است عفونت ایجاد شده باشد)
- درد به صورت مدام عود می‌کند یا بیش از سه ماه طول می‌کشد
- بیماری التهابی مانند آرتریت روماتوئید یا اسکلرودرمی در قسمت‌های دیگر بدن فرد وجود داشته باشد
- فرد دیابت داشته باشد (این بیماری باعث افزایش روند تخریب مفصل و کند شدن دوره‌ی درمان خواهد شد)
علائم گفته شده در افراد مختلف متفاوت است. اما باید گفت که در بعضی مواقع برای تشخیص آرتریت به عکس‌برداری با اشعه ایکس و آزمایش خون نیز نیاز خواهد بود.
راه‌های پیشگیری التهاب مفصل پا و دیگر قسمت‌های بدن
با انجام برخی خود مراقبتی‌ها از بروز و ابتلا به اکثر بیماری‌ها می‌توان جلوگیری کرد. در بیماری‌های آرتریت و آرتروز انجام موارد زیر می‌تواند از ابتلا به این بیماری‌ها جلوگیری کند:
- زندگی سالم
- تغذیه مناسب
- متعادل نگه داشتن وزن بدن
- انجام فعالیت‌های بدنی مناسب
- ورزش کردن
- رعایت اصول درست ورزشی
- عدم کشیدن سیگار
- استفاده از کفش مناسب
- مراقب از خود در سنین بالا
- عدم انجام کارهای سنگین و خارج از توان
راه‌های درمان التهاب مفصل پا و سایر بخش‌های بدن
اکنون که علت درد در پاها به دلیل آرتریت مشخص شد، راهکارهایی برای کاهش درد، سفتی و تورم وجود دارد که می‌توان با انجام یکی یا چند مورد از آن‌ها و با تشخیص و توصیه پزشک به بیماران کمک کرد.
استفاده از داروهای ضد التهاب
داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن که در نسخه‌های بدون تجویز پزشک قابل دسترس هستند، یک درمان اولیه برای کاهش درد، تورم و قرمزی مرتبط با آرتریت خواهند بود.
این داروها به جلوگیری از تولید پروستاگلاندین‌ها، گروهی از مواد شیمیایی که در درد و التهاب نقش دارند، کمک می‌کنند. از آنجایی که این داروها می‌توانند خطر مشکلات قلبی و عروقی و همچنین گوارشی را افزایش دهند، قبل از مصرف کوتاه مدت یا طولانی مدت، حتما باید با پزشک مشورت شود.
پزشک ممکن است به جای این داروها یک ضدالتهاب موضعی مانند ژل ولتاران را تجویز کند که از راه پوست جذب می‌شود و احتمال ایجاد عوارض جانبی کمتری دارد.
تزریق استروئید جهت درمان التهاب مفصل پا
پزشکان اغلب از استروئیدهایی مانند کورتیزون برای کمک به روند التهاب‌های حاد و ایجاد ثبات در بیماران استفاده می‌کنند. کورتیزون به عنوان یک ماده ضدالتهاب قوی عمل می‌کند و هنگامی که به مفصل تزریق می‌شود می‌تواند به کاهش تورم، التهاب و کاهش ناراحتی کمک کند.
هنگامی که کورتیزون تزریق شود اثرات ضد التهابی آن بلافاصله شروع خواهد شد، اما مدت زمان لازم برای تسکین درد می‌تواند از روزها تا هفته‌ها متفاوت باشد.
استفاده از پروتزها
برای محدود کردن دامنه حرکتی پاها و مفاصل می‌شود از برخی تجهیزات استفاده کرد. به عنوان مثال برای محدود کردن فشار و حرکت مفصل شصت پا به طوری که در حین راه رفتن نتوان شصت را حرکت داد می‌توان از پروتزها استفاده کرد.
درمان‌های جایگزین برای التهاب مفصل پا
استفاده از گلوکزامین و کندرویتین می‌تواند برای برخی افراد مفید باشد، اما برای افراد دیگر موثر نیست. بیماران مبتلا به استئوآرتریت (OA) گزینه‌های دارویی کمتری نسبت به انواع التهابی آرتریت دارند. جالب است بدانید که گلوکزامین و کندرویتین اجزای طبیعی غضروف مفاصل هستند که در افراد مبتلا به OA تجزیه می‌شوند.
برای بهبود بیشتر درمان آرتریت، بسیاری از پزشکان کرم‌هایی را نیز توصیه می‌کنند که حاوی کپسایسین (نوع از فلفل‌های چیلی) است. این ماده به‌طور موضعی، به‌ویژه روی پاها، بسیار خوب عمل می‌کند.
در یک مطالعه بر روی 70 نفر مبتلا به استئوآرتریت (OA) و 31 نفر مبتلا به آرتریت روماتوئید (RH)، 80درصد از افرادی که از کپسایسین استفاده کردند (در مقابل دارونماها) مقداری از درد آن‌ها کاهش داشته و پس از چهار هفته، درد RA تا 57درصد و درد OA تا 33درصد کاهش یافته است.
یکی دیگر از مواد موثر برای کاهش درد زردچوبه است که در بعضی از تحقیقات نشان می‌دهد که در درمان استئوآرتریت و آرتریت التهابی مفصل‌ها مفید خواهد بود. زردچوبه حاوی آنتی اکسیدان کورکومین است که به کاهش التهابات کمک می‌کند.
استفاده از کفش مناسب
کفش‌ها می‌توانند کمک‌کننده یا مخرب باشند. بنابراین کفش مناسب می‌تواند در درمان افرادی که دچار آرتروز یا التهابات مفصلی هستند موثر یا آسیب زننده باشد.
در افرادی که به سفتی، تورم و انقباض مفصلی مبتل هستند، پیشنهاد می‌شود که از کفش مناسب استفاده کنند. همان‌طور که گفته شد یکی از شایع‌ترین آرتریت‌ها، آرتریت انگشت شصت است.
کفش مناسب کفشی است که:
- سایز مناسب
- دارای قوس پشتیبان
- دارای فنجان پاشنه
- کفی ضخیم و بالشتک
- جذب ضربه داشته باشد
افراد مبتلا به استئوآرتریت بد در پاها ممکن است با استفاده از کفش‌هایی با کفی ضخیم‌تر از حد معمول و پاشنه خمیده، راحت‌تر باشند. تحقیقات نشان می‌دهد کفش‌های با کفی ضخیم (که در کفش‌های ورزشی رایج است) فشار زیر مفصل انگشت شصت پا را تا 12 درصد در افراد مبتلا به OA (استئوآرتریت) را کاهش می‌دهد.
کاهش وزن
وقتی صحبت از آرتریت به میان می‌آید، وزن بسیار مهم است. افرادی که وزن بالایی دارند در سنین پایین‌تری به آرتریت مبتلا می‌شوند و آرتریت شدیدتری را تجربه خواهند کرد.
منطقی است پاها یک مفصل تحمل‌کننده وزن هستند، بنابراین چاقی آرتریت را بدتر می‌کند. اضافه وزن همچنین التهابات را افزایش می‌دهد و به علائم دردناک انواع التهاب آرتریت مانند آرتریت روماتوئید و پسوریاتیک دامن می‌زند. زمانی که در مفاصل سفتی یا درد حس می‌کنید، کاهش وزن آسان نخواهد بود، اما تحقیقات نشان داده است که حتی کاهش 5 تا 10درصدی وزن بدن به طور چشمگیری درد مفاصل را کاهش می‌دهد.
تحرک داشتن راهی برای درمان التهاب مفصل پا
حتی برای سالم‌ترین افراد نیز حفظ یک برنامه ورزشی می‌تواند سخت باشد، بنابراین برای کسانی که درد مفاصل دارند این فعالیت می‌تواند بسیار مشکل باشد. اما فواید ورزش در صورت ابتلا به آرتریت واضح است.
تحقیقات نشان می‌دهد که میزان ورزش متوسط و به صورت منظم به حفظ عملکرد مفاصل کمک می‌کند و در عین حال درد و خستگی را کاهش و سفتی را تسکین می‌دهد.
همچنین فعالیت داشتن در سوزاندن کالری اثر داشته و شخص می‌تواند با این تحرکات وزن خود را کاهش دهد. توجه داشته باشید که فعال بودن بسیار مهم است. این فعالیت می‌تواند به صورت راه رفتن، دویدن در اطراف باغ و راه رفتن در حالی که با تلفن صحبت می‌کنید و… باشد.
از سایر ورزش‌های کم‌ضرر برای افرادی که به بیماری‌های خود ایمنی مثل التهابات مفصلی دچار هستند، می‌توانیم شنا، قایقرانی، دوچرخه سواری را نام ببریم.
استراحت مناسب می‌تواند به کاهش التهاب مفصل پا کمک کند
به طور کلی استراحت مناسب و کافی به داشتن یک زندگی سالم کمک خواهد کرد. همچنین در صورت داشتن یک بیماری مانند بیماری‌های خود ایمنی میزان درست و به اندازه استراحت می‌تواند در روند بهبود و کاهش درد تاثیرگذار باشد.
اما توجه داشته باشید این استراحت به تنبلی و عدم تحرک تبدیل نشود، زیرا در برخی مواقع عدم تحرک باعث ایجاد خشکی و سفتی در مفاصل شده و حرکت را برای فرد سخت خواهد کرد.
استفاده از بانداژ
ناحیه‌ای که دچار درد شده‌است را با یک بانداژ مناسب بپیچید. مراقب باشید که زیادی سفت و یا زیادی شل نباشد. در صورت آسیب دیدن انگشتان پا بین آن‌ها یک تکه پنبه کوچک قرار دهید و آن را با چسب زخم بچسبانید. همچنین بالا بردن پا برای چند دقیقه در روز می‌تواند به کاهش تورم و کمک به گردش خون کمک می‌کند.
استفاده از یخ و گرما (کمپرس سرد و گرم)
یخ یک ماده ضدالتهاب است و در درمان و کاهش دردهای ناشی از التهابات مفصلی کمک می‌کند. اما در برخی از افراد استفاده از کمپرس گرم سبب تسکین درد و التهاب می‌شود.
روش‌های درمانی متفاوت برای تسکین انواع مختلفی از دردها استفاده می‌شوند. به عنوان مثال سرما درمانی رگ‌های خونی عضلات اطراف را منقبض می‌کند و جریان خون به مفاصل را کاهش می‌دهد تا تورم و التهاب کاهش یابد.
در عوض گرما درمانی به شل شدن عضلات برای کاهش اسپاسم و کاهش سفتی مفاصل کمک می‌کند. اما باید بدانید که هر دو روش (گرما و سرما) بر گیرنده‌های پوست اثر گذاشته تا سیگنال‌های درد ارسال شده به مغز را قطع کنند.
بسته به نوع دردی که تجربه می‌کنید، ممکن است بخواهید از یخ و گرما استفاده کنید. به عنوان مثال، اگر صبح‌ها احساس گرفتگی و سفتی در عضلات دارید، یک دوش آب گرم می‌تواند این علائم را کاهش دهد، بنابراین می‌توانید بهتر حرکت کنید.
هنگامی که التهاب ناشی از استئوآرتریت دارید (شاید یک روز کامل را روی پاهای خود سپری کرده باشید)، یک بسته یا کیسه سرد و یا حتی یک بسته نخودفرنگی یخ زده (آن را قبل از استفاده روی پوست در یک حوله کاغذی بپیچید) می‌تواند به کاهش درد و تورم شما کمک کند.
فیزیوتراپی بهترین راه برای درمان التهاب مفصل پا و دیگر مفاصل
یکی از راه‌های موثر برای درمان و کاهش درد در التهابات مفصلی و آرتروزها انجام فیزیوتراپی است که توسط پزشک توصیه می‌شود. با روش‌های مختلفی مانند ماساژ، استفاده از کمپرس‌های سرد، اولتراسوند و لیزر نیز می‌توان به کاهش درد کمک کرد.
هنگامی که التهاب اولیه کاهش یافت، یک فیزیوتراپیست برنامه‌ای برای کشش و تقویت انعطاف‌پذیری و بهبود قدرت برای افزایش تعادل و کاهش استرس روی مفاصل پا ایجاد می‌کند.
توجه داشته باشید که انجام فیزیوتراپی در مراحل اولیه آرتریت تاثیرات بیشتری دارد و بیماران می‌توانند اغلب انعطاف‌پذیری و تعادل خود را بازگردانند.
ماساژ پاها
اگر آرتریت در پاها ایجاد شود، به احتمال زیاد این بیماری به دست‌ها نیز سرایت می‌کند و این می‌تواند کمی دشوار باشد. با کمک دستان خود پاها و دستان خود را به آرامی ماساژ یا نوازش دهید. این کار به بهبود جریان خون در بافت‌ها و مفاصل شما کمک می‌کند.
خون‌رسانی به بافت‌ها در روند بهبود بسیار تاثیرگذار است، زیرا که همراه خون، اکسیژن، مواد معدنی و ویتامین‌ها به بافت‌ها و مفاصل رسیده و بهبود را سریع‌تر خواهد کرد.
جراحی آخرین راه درمان التهاب مفصل پا
هنگامی که آرتریت پا شدید است و گزینه‌های درمانی محافظه کارانه با شکست مواجه می‌شوند، جراحی یک گزینه است که با توصیه و تشخیص پزشک صورت می‌گیرد.
یک نوع از جراحی آرتریت شصت پا به این صورت است که مفصل شست پا را با مفصل دیگر در آن قسمت به هم می‌آمیزند. این کار دامنه حرکت مفصل را محدود و به از بین بردن منبع درد کمک می‌کند.
گزینه دیگر جراحی تعویض مفصل انگشت پا است. هر دو جراحی گفته شده به عنوان اقدامات پایانی در نظر گرفته می‌شوند. جراحی برای افرادی که به اندازه کافی سالم هستند (افراد کم سن) که بتوانند سختی جراحی را تحمل کنند بسیار خوب و موثر بوده است.
توجه نکردن به التهابات مفصلی چه پیامدی دارد؟
توجه نکردن به هر بیماری باعث ایجاد اثرات مخربی و گاهی دائمی در بدن می‌شود. پیگیری نکردن و درمان بیماری‌هایی مانند التهابات مفصلی که در دوره‌های ابتدایی ابتلا به راحتی و با برخی کارها قابل درمان و پیشرفت است می‌تواند باعث ایجاد اثرات و عوارض دائمی و دردناکی شوند. این عوارض گاهی به انجام جراحی‌های سخت و عدم تحرک در فرد منجر می‌شود.
یادداشت پایانی
توجه به سلامتی یکی از کارهای بسیار مهمی است که انسان‌ها برای داشتن یک زندگی سالم باید انجام دهند. بیماری‌های خود ایمنی مانند التهابات مفصلی و به ویژه التهاب مفصل پا می‌تواند در افراد مختلف در سنین متفاوتی رخ دهد. پس نباید گفت که این نوع بیماری‌ها فقط در افراد مسن ایجاد می‌شود.
همان‌طور که گفته شد التهاب مفصل پا در قسمت‌های مختلف آن بسیار زیاده است و در مواقعی می‌تواند بسیار دردناک باشد.
