سفتی مفصل مچ پا و 5 روش برای درمان سفتی در پاها
سفتی مفصل مچ پا، درد مچ پا و ترک خوردن مفاصل از علائم کلاسیک آرتروز مچ پا هستند که از دسته اختلالات مفصل به شمار میآیند. این علائم اغلب به خاطر یک آسیب قدیمی ایجاد میشوند. در صورت عدم درمان، این علائم میتوانند به تدریج بدتر شوند و شروع به تداخل با فعالیتهای روزمره کنند. سفتی مفصل مچ پا عبارت است از احساس مشکل در حرکت مفصل یا از دست دادن آشکار دامنه حرکتی آن.
سفتی مفاصل اغلب با درد و یا تورم همراه است. این عارضه میتواند در اثر آسیب یا بیماری مفصل ایجاد شود که علامت رایج در ابتلا به آرتریت است.
مفصل مچ پا یک مفصل سینوویال لولایی است که از مفصلبندی استخوانهای تالوس، درشت نی و نازک نی تشکیل میشود و با یکدیگر قوزک پا را تشکیل میدهند.
بیشتر اوقات، آرتریت روماتوئید (RA) دست و پا را درگیر میکند، اما در موارد کمتری میتواند مچ پا را نیز تحت تاثیر قرار دهد. این وضعیت معمولا ابتدا روی مفاصل کوچکتر مانند مفاصل انگشت پا در پا تأثیر میگذارد؛ سپس ممکن است به مفاصل بزرگتر مانند مچ پا منتقل شود. RA در مچ پا میتواند راه رفتن را مختل کند و باعث ناراحتی قابل توجهی شود.
در این مقاله، ما نگاهی دقیق به نحوه تأثیر RA بر روی مچ پا، از جمله علائم، و چگونگی تسکین درد و تورم میاندازیم.
قسمتهای مچ پا
مچ پاها بخشی از سیستم اسکلتی عضلانی هستند که امکان دارد که دچار اختلالات عضلانی استخوان شوند. این عضو وزن بدن را پشتیبانی میکند و به شما کمک میکند بایستید، تعادل پیدا کنید و حرکت کنید. مفصل مچ پا که به خوبی انعطافپذیر باشد به شما این امکان را میدهد که پای خود را از یک طرف به سمت دیگر حرکت دهید، خم کنید و بچرخانید.
استخوانهای ساق پا (درشت نی و نازک نی) به هم میرسند تا با استخوان پا (تالوس) برخورد کنند و مچ پا را تشکیل دهند. رباطها این استخوانها را کنار هم نگه میدارند. و در نهایت ساختار پیچیدهای از تاندونها، ماهیچهها و سایر بافتهای نرم به پا و مچ پا اجازه حرکت میدهد. به دلیل این پیچیدگی، مچ پا در معرض آسیب است.
RA چگونه روی سفتی مفصل مچ پا تأثیر میگذارد؟
علائم RA معمولا در چرخههایی از خفیف تا شدید ظاهر میشوند و ممکن است چند روز یا چند هفته طول بکشند. گاهی افراد علائم را در صبح یا شب به شکل بدتری تجربه میکنند.
RA میتواند باعث التهاب و سفتی در مفاصل مچ پا و در نتیجه التهاب طولانی مدت شود. با گذشت زمان، ساختار مفاصل مچ پا تحت تاثیر قرار میگیرد و منجر به تغییرات دائمی در شکل مفاصل میشود.
مفصل مچ پا استخوانهای ساق پا را به پا متصل میکند که از دو مفصل کوچکتر تشکیل شده است، این دو مفصل به عنوان یک لولا برای حرکت پا عمل میکنند و بر حرکاتی مانند راه رفتن بر عملکرد صحیح مفاصل مچ پا تکیه دارند.
استخوانهای مفصل مچ پا حاوی غضروفهایی هستند که از ساییدگی آنها به یکدیگر محافظت میکند. آرتریت روماتوئید به مرور زمان باعث شکسته شدن آن میشود و اصطکاک بین استخوانها را افزایش میدهد.
این اصطکاک بین استخوانها میتواند باعث ایجاد التهاب در اطراف مفصل مچ پا شود. بافتهای اطراف که از مچ پا حمایت میکنند نیز ممکن است آسیب ببینند و باعث ضعیف و ناپایدار شدن آنها و ناتوانی در حمایت کامل از مفصل شوند.
در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به RA در مچ پا، علائم دیگری نیز در پاهای خود دارند. مناطق آسیب دیده معمولا عبارتند از:
- پاشنه پا، به ویژه تاندون آشیل زمانی که گرهها ظاهر میشوند
- وسط پا و استخوانهای زیر مچ پا (اگر تاندونها و رباطها شل شوند، میتواند باعث صافی کف پا شود)
- توپ جلوی پا
- انگشتان پا
انواع آرتروز پا و مچ پا
آرتریت یک اصطلاح عمومی برای گروهی از بیش از 100 بیماری است که میتواند شامل التهاب و تورم در داخل و اطراف مفاصل و بافت نرم اطراف باشد.
در بسیاری از انواع آرتریت، مفاصل به مرور زمان فرسوده میشوند و به آرامی غضروف صاف بالشتکی درون آنها از دست میرود. در نتیجه، استخوانها به یکدیگر ساییده میشوند. بافتهای نرم در مفاصل نیز ممکن است شروع به فرسودگی کنند. پس از مدتی، مفصل به درستی کار نمیکند یا آنطور که باید حرکت نمیکند.
انواع مختلفی از آرتریت میتواند باعث درد در پا و مچ پا شود، از جمله:
- استئوآرتریت یا آرتریت ساییدگی شایعترین نوع است. پزشکان همچنین آن را بیماری مفصلی دژنراتیو یا آرتریت مرتبط با افزایش سن مینامند. استئوآرتریت معمولا در طی سالیان متمادی تغییراتی ایجاد میکند. مفاصل پا و مچ پا که در آنها شایع تر است عبارتند از:
- سه مفصل شامل استخوان پاشنه، استخوان وسط پای داخلی و استخوان وسط پای خارجی
- مفصل شست پا و استخوان پای
- مفصلی که مچ پا و ساق پا به هم میرسند
- آرتریت روماتوئید یکی از جدیترین اشکال است. این یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به مفصل حمله میکند و معمولا در یک مفصل در هر دو طرف بدن اتفاق میافتد
- نقرس زمانی اتفاق میافتد که در رژیم غذایی اسید اوریک انباشته شود که بیشتر در انگشت شست پا دیده میشود، زیرا دورترین قسمت بدن از قلب است
- آرتریت پسوریاتیک ممکن است در یک یا چند مفصل از جمله مچ پا و انتهای انگشتان پا رخ دهد. همچنین ممکن است باعث تورم انگشت پا به نام داکتیلیت شود
- آرتریت پس از ضربه پس از آسیب، به ویژه دررفتگی یا شکستگی استخوان اتفاق میافتد و ممکن است فرد سالها متوجه مشکلات نشود
علت سفتی مفاصل مچ پا کدامند؟
- تاندونیت آشیل
- آسیب عصبی (نوروپاتی)
- پارگی تاندون
- ضربه
- تومورها
- سفتی مفصل مچ پا پس از عمل
- بیحرکتی مفصل مچ پا پس از شکستگی در اطراف مفصل
- آرتریت روماتوئید مچ پا
کدام علائم در سفتی مفصل مچ پا دیده میشود؟
مفصل مچ پا محل برخورد استخوانهای ساق و پا است و وظیفه بالا و پایین رفتن پا را بر عهده دارد. سفتی مفصل مچ پا میتواند ناشی از التهاب یا آسیب به هر یک از ساختارهای استخوانها، فضای مفصلی، غضروفها، رباطها، تاندونها یا ماهیچهها باشد.
سفتی مفصل مچ پا میتواند با علائم دیگری از جمله موارد زیر همراه باشد:
- تورم مچ پا
- کبودی
- سرخی
- بیحسی یا سوزن سوزن شدن
- بیثباتی
- درد سوزش
- ناتوانی در تحمل وزن روی مچ پا آسیب دیده
- ضعف
علل شایع درد مچ پا عبارتند از:
- رگ به رگ شدن یا آسیب دیدگی
- آرتریت روماتوئید
- نقرس
- آرتروز و سایر انواع آرتریت
- تاندونیت آشیل
پاتوفیزیولوژی سفتی مفصل مچ پا
سفتی مفصل مچ پا پس از جراحی یا آسیب در چهار مرحله ایجاد میشود:
- خون ریزی
- ادم
- بافت گرانوله
- فیبروز
مرحله 1: خونریزی
مرحله اول که در عرض چند دقیقه تا چند ساعت پس از جراحی مفصل یا تروما رخ میدهد، ناشی از خونریزی است که منجر به اتساع کپسول مفصلی و تورم بافتهای اطراف مفصل میشود.
زمانی که مفصل و یا بافتهای اطراف مفصلی به طور قابل توجهی متورم میشوند، هر گونه تلاش برای خم کردن یا چرخاندن مفصل بیش از ظرفیت آن، فشار هیدرواستاتیک بسیار بالایی را در مفصل و بافتهای اطراف مفصل ایجاد میکند. با این فشارهای بالا درد شدید و افزایش قابل توجه مقاومت در برابر حرکت ایجاد میشود.
بنابراین بلافاصله پس از آسیب یا جراحی مفصل، بهتر است که مفصل را در موقعیت حداکثر حجم مفصلی نگه دارید تا کشش دردناک کپسول مفصلی و فشار هماتوم داخل مفصلی به حداقل برسد.
مرحله 2: ادم
مرحله دوم سفتی، که در چند ساعت یا چند روز بعد از آسیب یا جراحی رخ میدهد، شبیه مرحله اول است، اما با سرعت کمتری پیشرفت میکند. ادم ناشی از التهاباتی است که توسط پلاکتها و سلولهای مرده و آسیب دیده ایجاد میشود. این التهاب باعث گشاد شدن رگهای خونی مجاور و نشت پلاسما شده و در نتیجه بافتهای اطراف مفصلی متورم میشوند. با بافتهای متورم و سازگاری کمتر اطراف آن، حرکت مفصل از نظر فیزیکی دشوارتر و دردناکتر میشود.
تا این مرحله، سفتی و از دست دادن انطباق بافت اطراف مفصلی صرفا به دلیل تجمع مایع است. در دو مرحله بعدی، مایع با رسوب ماتریکس خارج سلولی جایگزین میشود.
مرحله 3: بافت دانه بندی
مرحله سوم شامل تشکیل بافت گرانولاسیون است. این مرحله در چند روز یا چند هفته اول پس از ضربه یا جراحی رخ میدهد. بافت گرانوله یک بافت عروقی و شل سازمانیافته با ویژگیهای مادی در جایی بین لخته خون و بافت فیبری آرئولار شل است.
از آنجایی که این بافت گرانوله در داخل و اطراف مفصل ظاهر میشود، سفتی که قبلا به دلیل تجمع مایع بود، به دلیل رسوب یک ماتریکس خارج سلولی جامد به طور فزایندهای افزایش مییابد.
مرحله 4: فیبروز
مرحله چهارم سفتی نشان دهنده فیبروز است. در طی این مرحله، بافت گرانولاسیون بالغ میشود و بافت اسکار متراکم و سفت و سختی را تشکیل میدهد. این بافت اسکار دارای غلظت بالایی از الیاف کلاژن نوع I در ماتریکس خارج سلولی است.
سفتی مفصل مچ پا چه احساسی دارد؟
علامت اصلی سفتی مفصل مچ پا التهاب است که باعث تورم، درد و سفت شدن مفصل مچ پا میشود. این میتواند تحرک مفصل را محدود و توانایی راه رفتن و ایستادن فرد را مختل کند.
در مراحل اولیه، علائم ممکن است خفیف و نادر باشد. به عنوان مثال، افراد ممکن است هنگام راه رفتن در سربالایی احساس ناراحتی کنند، چراکه مفاصل مچ پا را تحت فشار اضافی قرار میدهد.
با گذشت زمان، التهاب میتواند بدتر شده و باعث آسیب به مفاصل و بافتهای اطراف آنها شود. سپس علائم بارزتر میشوند. مچ پاها ممکن است اغلب دردناک و سفت شوند، به ویژه هنگام راه رفتن یا ایستادن.
در بیماری طولانی مدت، ممکن است دامنه حرکتی از بین برود، که به طور قابل توجهی بر راه رفتن تأثیر میگذارد، زیرا پا نمیتواند خم شود تا فشار لازم را انجام دهد. با این حال، به دلیل پیشرفت در درمان، این امر در حال حاضر نادر است.
- زمانی که RA مزمن باعث تغییراتی در ساختار پا شود، میتواند منجر به پینه، بونیون، ندول و میخچه شود.
به غیر از التهاب در مفاصل، سایر علائم RA ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تب با درجه پایین
- ضعف عضلانی
- کاهش وزن
پزشکان اغلب با معاینه فیزیکی میتوانند RA را تشخیص دهند. آنها همچنین به صورت بصری مچ پاها را برای علائم التهاب یا علائم دیگر بررسی میکنند و دامنه حرکتی آنها را آزمایش میکنند.
در حالی که پزشکان RA را عمدتا بر اساس علائم تشخیص میدهند، ممکن است آزمایشهای دیگری را نیز برای جستجوی جزئیات دقیقتر توصیه کنند.
به عنوان مثال، پزشکان اغلب عکسبرداری با اشعه ایکس، سونوگرافی یا گاهی اوقات اسکن MRI را برای ارزیابی میزان و محل آسیب مفصل توصیه میکنند. توصیه به این آزمایشات زمانی که پزشک مشکوک به آرتریت روماتوئید در مچ پا باشد، محمتل است، زیرا آسیب اولیه نسبت به سایر نواحی بلافاصله کمتر آشکار است.
آزمایشهای خون میتواند به تعیین اینکه آیا آنتیبادیهای موجود در خون نشاندهنده RA یا رد سایر بیماریها هستند کمک کند.
درمان سفتی مفصل مچ پا
علت دقیق سفتی مفصل مچ پا ناشناخته است. محققان هنوز در حال بررسی بهترین درمان برای این بیماری هستند.
درمان سفتی مفصل مچ پا میتواند شامل ترکیبی از روشهای مختلف، از جمله ورزش، اتخاذ یک رژیم غذایی ضد التهابی، و استفاده از دارو برای کاهش التهاب و درد باشد.
- سیگار یک عامل خطر شناخته شده برای ابتلا به آرتریت روماتوئید و بدتر شدن علائم است، بنابراین اگر فردی سیگار را ترک کند، ممکن است برای چشم انداز بلندمدت درمان بیماری مفید باشد
- متحرک نگه داشتن مفاصل مچ پا در طول روز میتواند انعطاف پذیری و دامنه حرکت را در این ناحیه بهبود بخشد
- تمرینات را میتوان به گونهای طراحی کرد که اطمینان حاصل شود که مچ پاها بدون ایجاد فشار زیاد و آسیب بیشتر متحرک میمانند
- تقویت ماهیچههای اطراف مفاصل نیز میتواند با ایجاد حمایت اضافی، آسیب بیشتر را کاهش دهد
افراد میتوانند تمرینات خاصی را امتحان کنند که مفاصل مچ پا را تقویت میکند تا درد، سفتی و تورم را کاهش دهد، از جمله:
- تمریناتی برای تقویت عضلات پا و مچ پا برای کاهش فشار روی مفاصل
- کشش برای کاهش سفتی در بافت اطراف مچ پا
فیزیوتراپیستها میتوانند برنامههای تمرینی را برای فرد ایجاد کنند. افراد باید دریابند که کدام تمرینات برای نیازهایشان بهترین است.
فیزیوتراپی چگونه به سفتی مفصل مچ پا در صبح کمک میکند؟
خواه به دلیل آسیبی باشد که میتواند التیام یابد یا یک بیماری غیر قابل برگشت مانند آرتریت، فیزیوتراپی به افزایش دامنه حرکتی در مچ پا برای بهبود عملکرد کلی کمک میکند. اولین قدم این است که به طور معمول از طریق یک ارزیابی که شامل تستهای حرکتی و وضعیت بدن و همچنین معاینه عملی است، یک خط پایه برای علائم و درمان ایجاد کنید.
تغییر سبک زندگی برای درمان سفتی مفصل مچ پاها
افراد ممکن است نیاز به توقف یا محدود کردن فعالیتهایی داشته باشند که در برخی موارد فشار زیادی به مچ پا وارد میکند.
- اگر فعالیت خاصی باعث تشدید علائم شد، سعی کنید آن را به حداقل برسانید
- به جای تمرینات پرتحرک مانند دویدن، ورزشهای کم تاثیر مانند شنا یا دوچرخه سواری را انجام دهید
- وزن مناسبی داشته باشید تا مفاصل شما تحت فشار زیادی قرار نگیرند
هنگام راه رفتن، فرد ممکن است نیاز به استفاده از تجهیزاتی داشته باشد، مانند عصا راه رفتن، برای محدود کردن ضربه روی مچ پا. کفشهای ارتوپدی نیز ممکن است مفید باشند.
حفظ وزن سالم میتواند به کاهش ناراحتی کمک کند. اضافه وزن میتواند فشار بیشتری را به مفاصل مچ پا وارد کند. یک پزشک ممکن است یک رژیم غذایی سالم، ضد التهابی یا یک برنامه ورزشی جدید را توصیه کند.
دارو درمانی برای سفتی مفصل مچ پا
کاهش التهاب برای اینکه فرد بتواند تورم مچ پا را محدود کند و درد خود را مدیریت کند بسیار مهم است. داروهای زیر میتوانند به علائم RA کمک کنند و ممکن است آسیب طولانی مدت در مفاصل را کاهش دهند:
- داروهای مسکن برای مدیریت علائم ناراحت کننده
- داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش التهاب
- داروهای ضدروماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARDs)
مدیریت التهاب میتواند به بازیابی تحرک در مچ پا و سایر مفاصل کمک کند. اگر آرتریت روماتوئید آسیب دائمی به مفصل مچ پا وارد کرده باشد، دارو این مشکل را معکوس نخواهد کرد، اما ممکن است به درد، جلوگیری از آسیب بیشتر و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
پزشکان همچنین میتوانند از تزریق کورتیکواستروئید به مچ پا برای کاهش سریع التهاب شدید برای جلوگیری از آسیب یا کاهش درد استفاده کنند.
افراد باید توجه داشته باشند که در صورت مصرف داروهای DMARD و داروهای بیولوژیک ممکن است احتمال بیشتری برای ابتلا به عفونت داشته باشند، زیرا این داروها میتوانند سیستم ایمنی را سرکوب کنند.
عمل جراحی برای درمان سفتی مفصل مچ پا
افرادی که اشکال پیشرفته RA دارند یا به اندازه کافی به درمان پاسخ نمیدهند ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
اینکه پزشکان چه جراحی ارائه میدهند به نوع آرتریت و میزان آسیب بستگی دارد. برخی از جراحیها شامل به هم آمیختن قسمتهایی از استخوانها در مچ پا برای جلوگیری از سایش آنها و ایجاد التهاب و درد است.
جراحی تعویض مفصل مچ پا ممکن است گزینهای برای کاهش درد فرد و بازگرداندن تحرک مفاصل در موارد شدیدتر باشد.
درمانهای خانگی برای درد آرتروز و سفتی مفصل مچ پا
زمانی که دچار آرتروز در پا یا مچ پا هستید، یکی از مهمترین چیزها پوشیدن کفشهای راحت است.
ورزش میتواند پاهای شما را قوی، انعطاف پذیر کند. حرکاتی که میتوانند برای پاهای شما مفید باشند عبارتند از:
- کشش آشیل. رو به روی دیوار بایستید به طوری که کف دستهایتان صاف روی آن باشد. یک پا به جلو و یک پا به عقب. به جلو خم شوید و پاشنههای خود را روی زمین نگه دارید. کشش را در تاندون آشیل و ساق پای عقب خود احساس کنید. 10 ثانیه نگه دارید. این تمرین را سه بار در هر طرف تکرار کنید
- کشش شست پا. یک کش لاستیکی ضخیم دور انگشتان شست پا قرار دهید. از عضلات خود استفاده کنید تا آنها را از یکدیگر دور کنید. این حالت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید. 10 بار تکرار کنید
- کشش انگشت پا. دور انگشتان هر پا یک کش بگذارید و انگشتان پا را باز کنید. این حالت را به مدت 5 ثانیه نگه دارید و تمرین را 10 بار تکرار کنید
- حلقه انگشت پا. تیلهها را با انگشتان پا بردارید
سایر درمانهای خانگی برای آرتریت عبارتند از:
- داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه مانند ایبوپروفن و ناپروکسن. اینها میتوانند عوارض جانبی مانند تحریک معده داشته باشند، بنابراین قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید
- کرمهای حاوی منتول یا کپسایسین که ممکن است اعصاب را از ارسال سیگنالهای درد بازدارند
- قرار دادن گرما یا سرما در ناحیه(کمپرسهای گرم و سرد)
- طب سوزنی
- مکملهای گلوکزامین و کندرویتین
- ورزشهای ملایم مانند یوگا و تای چی
- ماساژ
سفتی مفصل مچ پا در هنگاه صبح
سفتی مفصل مچ پا در هنگام صبح یک اتفاق رایج است و میتواند ما را در تمام بدن از جمله مچ پا درگیر کند. سفتی مچ پا در صبح میتواند با تعدادی از آسیبها مرتبط باشد. این آسیبها و شرایط با سفت شدن مچ پا در صبح همراه است.
در اینجا برخی از تشخیصهای رایجتر برای بیمارانی که سفتی مچ پا در صبح گزارش میکنند آورده شده است:
استئوآرتریت: این نوع آرتریت مرتبط با افزایش سن به دلیل شکسته شدن غضروف محافظ ایجاد میشود که به محافظت از مفاصل و حرکت نرم کمک میکند. ورم مفاصل میتواند در مچ پا به دلیل وزن زیاد و فشاری که مچ پا به طور روزانه جذب میکند ایجاد شود. بدون غضروف برای محافظت از آنها، مفاصل مچ پا به راحتی میتوانند ملتهب و سفت شوند.
تاندونیت آشیل: اگر سفتی در یک مچ پا بیشتر از مچ پا دیگر مشخص باشد، میتواند دلیل محتملتری باشد. در حالی که تاندون آشیل ملتهب بیشتر با درد مچ پا مرتبط است، میتواند منبع سفتی پس از یک شب استراحت نیز باشد.
رگ به رگ شدن مچ پا: مانند تاندونیت، پیچ خوردگی مچ پا نیز احتمالا با درد همراه خواهد بود، اما سفتی یکی دیگر از علائم ملتهب رباطهای مچ پا است و ممکن است در صبح بارزتر باشد.
اگر هر یک از این شرایط را به عنوان منشا سفتی مچ پا در صبح تشخیص دادند، فیزیوتراپی میتواند یک روش درمانی بسیار موثر باشد.
چشم انداز ابتلا به سفتی مفصل مچ پا
RA یک بیماری مزمن است. علائم معمولا خفیف شروع میشوند، اما میتوانند پیشرفت کنند تا ناراحتی و مشکلات حرکتی قابل توجهی ایجاد کنند. هنگامی که RA روی مچ پا تأثیر میگذارد، میتواند سفتی مفصل مچ پا را ایجاد کرده و توانایی ایستادن یا راه رفتن صحیح را محدود کند.
با این حال، طیف وسیعی از درمانهای مؤثر در دسترس است، و ترکیبی از درمانها میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد در هنگام تشدید علائم کمک کند.