اسکلریت و اپی اسکلریت چشم و آشنایی با انواع و تفاوت این دو بیماری چشمی

اسکلریت و اپی اسکلریت (قرمزی و التهاب چشم) عارضه‌ای است که می‌تواند بسیار طبیعی باشد؛ اما در مواقعی این عارضه کاملا طبیعی خبر از بیماری‌ جدی‌ و خطرناکی می‌دهد که پیگیری و درمان آن بسیار حائز اهمیت است. اسکلریت و اپی اسکلریت هر دو از بیماری‌های خودالتهابی چشم و دو علت شایع قرمزی چشم هستند که می‌توانند تظاهرات مشابهی داشته باشند، اما برای تشخیص آن‌ها نیاز به یک پزشک متخصص است.

در این مقاله به بررسی دو بیماری چشمی اسکلریت و اپی اسکلریت می‌پردازیم، خواننده این مطلب باشید:

اسکلریت چیست؟

اسکلریت یک علت نادر اما اضطراری قرمزی چشم است که تصور می‌شود ناشی از یک پاسخ خود ایمنی ایدیوپاتیک، به عفونت یا تروما، یا بیماری‌های خودایمنی زمینه‌ای باشد. در واقع، تخمین زده می‌شود که نیمی از تمام موارد اسکلریت دارای یک اختلال خود ایمنی زمینه‌ای مانند IBD، SLE، گرانولوماتوز همراه با پلی آنژیت (گرانولوماتوز Wegener) یا اسکلرودرمی هستند.

انواع اسکلریت

دو نوع اصلی اسکلریت وجود دارد: قدامی و خلفی

• اسکلریت قدامی: درگیری صلبیه قدامی عضله خارج چشمی که دارای سه نوع است: منتشر (شایع‌ترین و قابل درمان‌ترین)، ندولار (یا ندول‌های حساس) و نکروز کننده (شدیدترین و مخرب‌ترین).
• اسکلریت خلفی: درگیری صلبیه خلفی به داخل عضله خارج چشمی. این عارضه نادرتر از اسکلریت قدامی است و به دلیل موقعیت خلفی تشخیص آن دشوار است. این بیماری با جداشدگی شبکیه، گلوکوم زاویه بسته و از دست دادن بینایی همراه است.

بیماران مبتلا به اسکلریت ممکن است از درد شدید، در چشم آسیب دیده شکایت کنند که گاهی به دیگر نقاط چشم سرایت می‌کند. همچنین ممکن است تاری دید و فتوفوبیا نیز داشته باشند. سرنخ‌های معاینه فیزیکی برای تشخیص اسکلریت شامل حساسیت شدید کره چشم، درد با حرکت چشم، الگوی متقاطع عروق صلبیه ثابت، رنگ بنفش به صلبیه، و کاهش دید عینی است.

درمان این بیماران معمولا شامل استروئیدهای سیستمیک، NSAID ها و آنتی بیوتیک‌های موضعی است. همچنین برای کمک به مدیریت مستقیم باید با چشم پزشکی مشورت کرد؛ زیرا ممکن است برخی از آن‌ها در موارد شدید نیاز به جراحی برای ترمیم اسکلرال داشته باشند.

اپی‌سکلریت چیست؟

اپی اسکلریت شایع‌تر از اسکلریت است. این عارضه فقط عروق اپی اسکلرال سطحی را درگیر می‌کند و عروق صلبیه عمیق‌تر را حفظ می‌کند. این عروق سطحی درست در زیر ملتحمه پیازی (چشمی) قرار دارند.

انواع اپی‌سکلریت؟

 دو نوع اصلی اپی اسکلریت وجود دارد: منتشر و ندولار

• اپی اسکلریت منتشر معمولا ایدیوپاتیک است
• اپی اسکلریت ندولر ممکن است در یک سوم موارد با یک اختلال خود ایمنی سیستمیک زمینه‌ای همراه باشد

بیماران مبتلا به هر یک از این دو نوع اغلب با شروع ناراحتی خفیف چشم و قرمزی مراجعه می‌کنند. برخلاف عروق عمیق، ثابت و ملتهب اسکلریت، رگ‌های اپی‌اسکلریت سطحی‌تر هستند و می‌توانند به راحتی با یک سواب پنبه جابه‌جا شوند. در صورت شک، پزشک ممکن است استفاده از قطره‌های چشمی فنیل افرین را انتخاب کنند. این‌ها رگ‌های ملتهب اپی اسکلرال را سفید می‌کنند، اما تأثیری بر عروق عمیق تر صلبیه ندارند.

اپی اسکلریت معمولا در طی یک تا دو هفته خود به خود درمان می‌شود و نیازی به درمان ندارد. در موارد شدید یا مداوم، پزشک ممکن است درمان‌های موضعی از جمله کورتیکواستروئیدها و NSAID‌ها را در نظر بگیرد.

در ادامه توضیحات بیشتری را راجع به این دو عارضه می‌خوانید:

تفاوت بین اسکلریت و اپی اسکلریت چیست؟

اسکلریت و اپی اسکلریت عمدتا در بزرگسالان دیده می‌شود. آن‌ها در ابتدا می‌توانند شبیه به هم به نظر برسند، اما احساس و رفتار مشابهی ندارند. هر دو عارضه در زنان کمی بیشتر از مردان شایع هستند. هر دو می‌توانند با شرایط دیگری مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) مرتبط باشند، با این حال این احتمال در مورد اسکلریت بیشتر است. به خاطر داشته باشید اپی اسکلریت باعث اسکلریت نمی‌شود، اگرچه اسکلریت می‌تواند منجر به اپی اسکلریت مرتبط شود.

اپی اسکلریت یک بیماری نسبتا شایع است. که علائم آن به سرعت دیده می‌شود. این بیماری باعث قرمزی و ناراحتی خفیف خواهد شد که بسیاری از مردم ممکن است آن را تجربه کرده باشند، اما هرگز در مورد آن به پزشک مراجعه نکنند. اما گاها اپی اسکلریت کمی دردناک‌تر نیز شود و ایجاد برجستگی‌های ملتهب در سطح چشم را به همراه داشته باشد.

با این حال، به طور کلی یک بیماری خفیف بدون عواقب جدی است و معمولا طی یک هفته یا بیشتر با درمان ساده به خودی خود برطرف می‌شود. اپی اسکلریت اغلب عود کننده است و می تواند یک یا هر دو چشم را درگیر کند.

اسکلریت بسیار کمتر شایع ولی جدی‌تر است. آهسته تر ظاهر می‌شود و لایه سفید عمیق (صلبیه) چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه می‌تواند گسترش یابد و بر لایه‌های مجاور اطراف صلبیه، از جمله اپی اسکلرا و قرنیه تأثیر گذارد. اسکلریت بسیار دردناک است و باعث ایجاد یک نوع درد عمیق «خسته کننده» در داخل یا اطراف چشم می‌شود؛ به این ترتیب از اپی اسکلریت که متمایز می‌شود.

چشم در ابتلا به اسکلریت به احتمال زیاد با آبریزش همراه بوده و به نور نیز حساس است، علاوه بر این اسکلریت می‌تواند تاری دید ایجاد کند. اسکلریت می‌تواند بینایی را برای همیشه تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند و اغلب با سایر شرایط التهابی مانند آرتریت روماتوئید همراه است.

چه چیزی باعث اسکلریت و اپی اسکلریت می‌شود؟

اسکلریت و اپی اسکلریت شرایط التهابی هستند. مشخص نیست چه چیزی باعث التهاب می‌شود، اما به نظر می‌رسد از رگ‌های خونی کوچکی که روی سطح چشم قرار دارند شروع می‌شود. هر دو بیماری در افرادی که سایر بیماری‌های خود التهابی عفونی را دارند بیشتر رخ می‌دهد، اگرچه این امر به ویژه در مورد اسکلریت صادق‌تر است. اسکلریت گاهی اوقات می‌تواند در اثر عفونت با میکروب‌هایی مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها یا به ندرت قارچ‌ها ایجاد شود.

علائم اپی اسکلریت چیست؟

دو نوع اپی اسکلریت وجود دارد.

شایع‌ترین نوع آن اپی اسکلریت منتشر نامیده می‌شود که به موجب آن سطح چشم به طور یکنواخت قرمز می‌شود، البته علامت ظاهری آن می‌تواند گاهی سرتاسری و گاهی به شکل نقطه‌ای نیز باشد.

نوع کمتر شایع آن اپی اسکلریت ندولار نامیده می‌شود که آهسته‌تر ظاهر می‌شود و باعث ایجاد برآمدگی‌های متورم یا گره‌های متورم در اپی اسکلرا می‌شود. این عارضه بیشتر از اپی اسکلریت منتشر با یک بیماری التهابی زمینه‌ای مرتبط است.

هر دو شکل اپی اسکلریت باعث ناراحتی خفیفی در چشم می‌شوند. هنگامی که فشار روی ناحیه قرمز اعمال می‌شود، ممکن است چشم‌ها کمی حساس شوند. با این حال، در بینایی بی‌تأثیر است و به طور کلی برای درمان نیازی به مسکن ندارد. در نهایت نوع منتشر نسبت به نوع ندولار درد کمتری دارد.

اپی اسکلریت اغلب یک بیماری عودکننده است و علائم آن معمولا هر چند ماه یکبار اتفاق می‌افتد. بیشتر حملات 7 تا 10 روز طول می‌کشد، اگرچه در مورد اپی اسکلریت ندولر اینزمان می‌تواند کمی طولانی‌تر باشد.

علائم اسکلریت چیست؟

اسکلریت باعث قرمزی چشم می‌شود و نسبت به اپی اسکلریت کندتر بروز می‌کند. همان‌طور که قرمزی ایجاد می‌شود، درد چشم نیز شروع خواهد شد که نوعی درد عمیق خسته کننده در داخل و اطراف چشم است. درد سکلریت معمولا بسیار شدیدتر از درد اپی اسکلریت است. از علائم ظاهری می‌توان به  تغییر رنگ سفیدی چشم به آبی یا ارغوانی اشاره کرد.

در اسکلریت ممکن است بینایی تار باشد، آبریزش وجود داشته باشد و همچنین ممکن است تحمل نور برای فرد دشوار شود (فوتوفوبیا).

بسته به اینکه چه قسمتی از چشم تحت تأثیر قرار گرفته و بافت‌ها چقدر ملتهب هستند انواع مختلفی از اسکلریت وجود دارد:

اسکلریت قدامی به دو دسته تقسیم می‌شود:

• نوع غیر نکروز کننده (شایع‌ترین). این به تقسیم می‌شود:
• اسکلریت قدامی منتشر که در آن چشم به طور یکنواخت قرمز است
• اسکلریت قدامی ندولار که در آن گره‌های حساس ایجاد می‌شوند
• نوع نکروز کننده
• با التهاب: این شدیدترین شکل اسکلریت است که باعث درد، حساسیت شدید و اغلب آسیب دائمی به چشم می‌شود
• بدون التهاب: این بیماری نادر اسکلرومالاسی پرفورانس نامیده می‌شود و فقط در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید طولانی مدت دیده می‌شود که در آن چشم قرمز یا دردناک نیست اما صلبیه به تدریج نازک می‌شود

اسکلریت خلفی نادر و همچنین دردناک است. اگرچه چشم می‌تواند قرمز نباشد، اما حرکات چشم دردناک بوده و همچنین می‌تواند منجر به آسیب به بینایی در فرد شود.

چه کسانی دچار اسکلریت و اپی اسکلریت می‌شوند؟

اپی اسکلریت بیشتر در بزرگسالان 40 تا 50 ساله دیده می‌شود. این بیماری در زنان کمی بیشتر از مردان و در افرادی که به بیماری‌های همبند مانند آرتریت روماتوئید مبتلا هستند، شایع است. حدود 40 نفر در هر 100000 نفر در سال به اسکلریت و اپی اسکلریت مبتلا می‌شوند. با این حال، تخمین دقیق آن دشوار است، زیرا بسیاری از افراد در صورت ابتلا به اپی اسکلریت خفیف به پزشک مراجعه نمی‌کنند.

اسکلریت کمتر شایع است و تنها حدود 4 نفر در هر 100000 نفر در سال به آن مبتلا می‌شوند. این بیماری در گروه سنی کمی بزرگ‌تر، دهه چهارم تا ششم زندگی تأثیر می‌گذارد. اسکلریت همچنین در زنان کمی بیشتر دیده می‌شود. این بیماری بیشتر از اپی اسکلریت با یک بیماری التهابی زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید مرتبط است.

عوارض احتمالی اسکلریت و اپی اسکلریت چیست؟

اپی اسکلریت معمولا به هیچ عارضه‌ای منجر نمی‌شود، اما اسکلریت می‌تواند منجر به آسیب دائمی به ساختار چشم شود، از جمله:

• نازک شدن صلبیه
• گلوکوم
• آب مروارید
• افزایش فشار داخل چشم
• جداشدگی شبکیه
• یووئیت

بسیاری از این شرایط می‌توانند بینایی را برای همیشه تهدید کنند و برخی از آن‌ها به درمان جراحی نیاز دارند.

چشم‌انداز بلندمدت (پیش‌آگهی) اسکلریت و اپی اسکلریت چیست؟

• اپی اسکلریت معمولا هیچ عواقب طولانی مدت قابل توجهی ندارد مگر اینکه با یک بیماری زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید همراه باشد
• اشکال غیرنکروز کننده اسکلریت معمولا به طور دائمی بینایی را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند، مگر اینکه بیمار به یووئیت مبتلا شود
• اسکلریت نکروزان همراه با التهاب شدیدترین و ناراحت کننده‌ترین شکل اسکلریت است که در آن معمولا بینایی به طور دائم تحت تأثیر قرار می‌گیرد
• اسکلریت خلفی نیز با بیماری سیستمیک همراه است و احتمال زیادی برای از دست دادن بینایی دارد
• هنگامی که اپی اسکلریت یا اسکلریت در ارتباط با یک بیماری زمینه‌ای مانند آرتریت روماتوئید رخ می‌دهد، پیشرفت آن منعکس کننده پیشرفت بیماری زمینه‌ای است

چگونه از اسکلریت و اپی اسکلریت پیشگیری کنیم؟

اسکلریت و اپی اسکلریت را نمی‌توان مستقیما پیشگیری کرد. برای افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی سیستمیک مانند آرتریت روماتوئید، کنترل خوب بیماری زمینه‌ای بهترین راه برای جلوگیری از بروز این عارضه است.

درمان اسکلریت و اپی اسکلریت

هنگامی که تشخیص مناسب مشخص شد، پزشکان می‌توانند درمان مناسب را برای اسکلریت و اپی اسکلریت آغاز کنند:

درمان اپی اسکلریت

 از آنجایی که اپی اسکلریت معمولا یک وضعیت خود محدود شونده با نرخ وضوح تقریبا 20درصد بدون درمان است، آموزش بیمار یا روان کننده‌های موضعی می‌تواند کافی باشد. بسیاری از پزشکان در ابتدا با استروئید موضعی این عارضه را درمان می‌کنند. اگر التهاب ادامه یابد، فرکانس دوز ممکن است افزایش یابد یا درمان می‌تواند به یک استروئید موضعی قوی‌تر تبدیل شود.

اپی اسکلریت لزوما نیازی به درمان ندارد. چراکه اغلب علائم خفیف است به طور کلی به خودی خود برطرف می‌شود.

1. قطره‌های چشمی روان کننده یا پماد ممکن است تا زمانی که علائم برطرف شود، ناراحتی را کاهش دهد.
2. اگر چشم بسیار دردناک باشد، اپی اسکلریت ممکن است با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) به شکل قطره چشم درمان شود.
3. در غیر این صورت قطره‌های چشمی استروئیدی گاهی اوقات استفاده می‌شود، البته فقط تحت نظر یک متخصص چشم (چشم‌پزشک).
4. اگر اپی اسکلریت بیش از یک هفته برطرف نشد یا اگر درد بدتر شد و دید تحت تاثیر قرار گرفت باید به پزشک مراجعه کرد.

درمان اسکلریت

 قبل از شروع هر درمانی، پزشکان ابتدا باید عفونی بودن اسکلریت را تعیین کنند، زیرا داروهایی مانند استروئیدهای خوراکی ممکن است وضعیت را بدتر کنند. همچنین باید یک تاریخچه کامل از هر جراحی چشمی یا تروما به دست آید. از نظر بالینی، ترشحات مخاطی چرکی یا آبسه صلبیه ممکن است علائم کافی برای نشان دادن عفونت در غیاب کشت بافت و تست حساسیت باشد. شمارش کامل خون ممکن است افزایش گلبول‌های سفید خون را نشان دهد. HZV، به عنوان شایع‌ترین علت عفونی، به آسیکلوویر خوراکی یا فامسیکلوویر به خوبی پاسخ می‌دهد و باید علائم را ظرف چند هفته یا کمتر برطرف کند.

برخلاف اپی‌اسکلریت، NSAID‌ها ممکن است خط اول درمان برای اسکلریت قدامی منتشر یا گره‌دار، ایدیوپاتیک و غیرنکروزان باشند. اگر بیمار هیچ بهبودی مشاهده نکرد، پزشکان باید قبل از پیشرفت به سطح بعدی درمانی، یک NSAID دیگر تجویز کنند. مهارکننده‌های انتخابی COX-2 مانند سلکوکسیب گزینه‌های خوبی هستند، اما عوارض جانبی معده و روده‌ای نگران کننده دارند. در حالی که برخی تحقیقات نشان می‌دهد استروئیدها هیچ مزیتی ندارند، مطالعه یک سری موارد اسکلریت قدامی غیر نکروزان نشان داد استروئیدهای موضعی تقریبا نیمی از موارد را برطرف می‌کنند، اما اغلب آن‌ها نیاز به درمان اضافی دارند.

در صورت ابتلا به اسکلریت باید فورا به یک متخصص چشم (چشم پزشک) مراجعه کرد. درمان اسکلریت بستگی به نوع اسکلریت و شدت آن دارد، که در ادامه به برخی درمان‌ها اشاره خواهیم کرد:

1. انواع غیر نکروز کننده معمولا با داروهای خوراکی NSAID درمان می‌شوند. اگر این کار موثر نباشد، استروئیدهای خوراکی مورد نیاز است.
2. برخی از پزشکان اسکلریت را با تزریق داروهای استروئیدی به صلبیه یا اطراف چشم درمان می‌کنند.
3. اگر این درمان‌ها موثر واقع نشد، ممکن است از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مانند متوترکسات و سیکلوفسفامید استفاده شود.
4. برخی از عوامل بیولوژیکی جدید مانند ریتوکسیماب نیز می‌توانند موثر باشند.
5. گاهی اوقات برای درمان عوارض اسکلریت نیاز به جراحی است.
6. اسکلریت نکروزان با استروئیدهای خوراکی و سرکوب کننده‌های ایمنی در اسرع وقت درمان می‌شود.
7. اسکلرومالاسی پرفورانس به خوبی به درمان پاسخ نمی‌دهد، اما تحقیقات برای یافتن بهترین راه برای مدیریت این بیماری نادر ادامه دارد.

یادداشت پایانی

اسکلریت و اپی اسکلریت از جمله عارضه‌های شایع است که هرکدام علاوم و نشانه‌های مخصوص خود را دارد. پس از مطالعه این نوشتار به خوبی دریافته‌اید که نقاط مشترک و متفاوت این دو عارضه کدام‌ها هستند، بنابراین در صورت مشاهده علائم خطرناک به پزشک مراجعه کنید. به خاطر داشته باشید قرمزی چشم‌ها در عین حال که عارضه‌ای طبیعی به نظر می‌رسد، می‌تواند نشانه یک بیماری جدی باشد.

سپاس که تا انتهای مقاله اسکلریت و اپی اسکلریت همراه ما بودید. در صورتی که سؤال، پیشنهاد یا انتقادی داشتید با ما در ارتباط باشید.